بدترین فاجعه معدنی ترکیه چگونه رخ داد؟
سعید صمدی دبیر انجمن زغالسنگ ایران
چندسال پیش دنیا شاهد وقوع بدترین فاجعه معدنی تاریخ ترکیه بود. مرگ بیش از 300 نفر در معدن زغال سنگ سوما بهت بسیاری از کارشناسان را در پی داشته و علامت‌های سوال فراوانی را برای همگان ایجاد کرده است. دانستن ابعاد این فاجعه و دلایل وقوع آن به ویژه برای ما به عنوان کشور همسایه ترکیه نیز می‌تواند حائز اهمیت باشد. در همین زمینه یک کارشناس حوزه زغال سنگ عنوان می‌کند که تنفس گاز CO اصلی‌ترین دلیل مرگ معدنچیان ترک بوده است. وی در عین حال اعتقاد دارد که وقوع این سانحه باعث تعطیلی و یا وقفه چندانی در کار معادن زغال سنگ ترکیه نشد.
سعید صمدی، دبیر انجمن زغالسنگ ایران در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره ابعاد و دلیل اصلی وقوع بدترین فاجعه معدنی تاریخ ترکیه توضیح داد: در جریان وقوع حادثه ریزش زیادی رخ نداد و به عبارتی کارگران پشت ریزش گرفتار نشدند، بلکه در اثر انفجار همراه با آتش‌سوزی مقداری از زغال آن محدوده و گاز منواکسید کربن در محیط معدن پخش شد. این گاز در صورتی که حجم آن در محیط به یک درصد برسد کشنده است و هیچ راه فراری وجود ندارد و دقیقا همان گازی است که در فصل زمستان جان زیادی از هموطنان ما را می‌گیرد. وی افزود: پس از انفجار ترانسورماتور و زغال، در آن محدوده گاز CO ایجاد شد و در اثر انفجار، تهویه‌های داخلی که وظیفه هدایت هوا در معدن را دارند قطع شدند و بر همین اساس 600 نفر در محاصره گاز CO قرار گرفتند. ظاهرا با وجود آنکه در کمتر از 15 دقیقه، اکسیژن اضطراری به محل حادثه تزریق می‌شود اما 301 نفر جان خود را از دست می‌دهند و عمده فوت‌های معدنی ناشی از تنفس گاز CO بوده است.
او با اشاره به اینکه با توجه به حاشیه‌های ایجاد شده دولت ترکیه دستور تعطیلی این معدن و تعدادی دیگر از معادن زغال سنگ را صادر کرد، اظهار کرد: زغال سنگ حیاتی‌ترین منبع انرژی ترکیه است و به نظر می‌رسد پس از انجام اصلاحات ایمنی این معادن در آینده نزدیک دوباره فعال شدند.
مدیرعامل اسبق شرکت زغال سنگ البرز غربی با اشاره به اینکه هم‌اکنون تولید سالانه جهانی زغال سنگ 7.2 میلیارد تن است، گفت: تولید زغال سنگ ترکیه 84 میلیون تن و تولید زغال سنگ ایران کمتر از 1.5 میلیون تن است و چین هم با 1.5 میلیارد تن بزرگترین تولیدکننده زغال سنگ جهان محسوب می‌شود. در همین حال با وجود ورود منابع انرژی جدید در قرن بیستم مانند نفت، گاز، انرژی هسته‌ای، نیروگاه برق آبی و انرژی‌های نو هنوز منبع حدود 50 درصد انرژی جهان زغال سنگ است. وی اظهار کرد: در کشور ما به دلیل منابع بسیار ارزان نفت و گاز مصرف زغال سنگ حرارتی نزدیک به صفر است و فقط در زمینه فولادسازی سالانه حدود دو میلیون تن مصرف زغال کک‌شو داریم که 25 درصد آن از خارج وارد می‌شود. در سالهای آینده با توجه به افزایش مصرف در بخش فولادسازی، پیش‌بینی می‌شود مصرف این ماده به بیش از پنج میلیون تن برسد اما به دلیل عدم ظرفیت‌سازی با وجود دارا بودن ذخایر قابل توجه مجبور به واردات خواهیم بود.
صمدی عنوان کرد: عمده معادن زغال سنگ ترکیه عمیق و قدیمی بوده و این کشور یکی از کشورهای پرخطر در این حوزه محسوب می‌شود؛ به طوری که در سال 2013 معادن ترکیه با 95 نفر تلفات در ازای هر میلیون تن تولید، 1.1 نفر کشته داشته است. در همین دوره کشور ما با 1.5 میلیون تن تولید حدود هفت نفر تلفات داشته است. از سوی دیگر عمده معادن زغال سنگ ترکیه دارای عمق بیش از هزار متر هستند این در حالی است که متوسط عمق معادن زغال سنگ ایران تنها حدود 150 متر است. دبیر انجمن زغالسنگ ایران درباره معدن زغال سنگ سوما نیز توضیح داد: معدن سوما در استان مانیسا در غرب ترکیه واقع شده است. حوزه زغالی سوما بعد از افسین دومین حوزه زغالخیز ترکیه است. ذخیره قطعی معدن فوق 125 میلیون تن و تولید سالیانه آن حدود 2.5 میلیون تن نزدیک به دو برابر کل معادن زغالسنگ ایران است. معادن سوما با 1800 متر عمق یکی از معادن عمیقجهان و ترکیه محسوب می‌شود و عمق آن بیش از چهار برابر ارتفاع برج میلاد است.
