ایران کشوری معدن خیز است، اما متأسفانه قوانینی که برای بخش اکتشافات معدنی طراحی شده‌است کاملاً دست و پاگیر و محدودکننده است.امروزه اکتشافات به حلقه مفقوده بخش معدن کشور تبدیل شده‌است، این در حالی است که ایران ۷ درصد از ذخایر معدنی جهان را در خود جای داده است.عدم سرمایه‌گذاری مناسب، ضعف در دانش زمین‌شناسی و کمبود اطلاعات و عدم به‌کارگیری از روش‌های نوین از جمله دلایل ضعف اکتشافی کشور محسوب‌می‌شود.
یکی از بزرگ‌ترین معضلات بخش معدن کشور، عدم توجه و سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف و حلقه‌های پسین و پیشین آن است. علی‌رغم وجود پتانسیل‌های معدنی در ایران، ذخایر قطعی معدنی ایران پایین است. به همین دلیل، اقتصاد کشور همگام با آنچه از توان بخش معدن مورد انتظار است، رشد نکرده‌است. این بخش می‌تواند با تکمیل زنجیره ارزش معدن و صنایع معدنی ضمن اشتغال‌زایی، محصولات صنایع معدنی با ارزش افزوده بالاتری را نیز تولید کند. بدین ترتیب، ضمن دستیابی به اهداف اقتصاد مقاومتی، توسعه اقتصادی کشور را نیز به‌دنبال خواهد داشت. نتایج نشان دادند به‌دلیل عدم مشخص بودن متولی مراحل مختلف اکتشافات معدنی در ایران، این بخش مغفول مانده و پیشنهاد می‌شود جهت رفع مشکلات این بخش و توسعه آن، همگام با تفکیک شرح وظایف سازمان‌های توسعه‌ای، بخش خصوصی و سازمان‌های درگیر در اکتشافات، زیربناهای لازم جهت سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف معادن ایجاد و قوانین مرتبط با سرمایه‌گذاری تدوین شود. زیرا با توجه به رشدی که طی سال‌های اخیر در بخش اکتشافات معدنی داشته‌ایم، اما هنوز از کشورهای همسایه هم در مرتبه‌ی پایین تری قرار داریم و نتوانسته‌ایم موفقیت‌های خوبی را در این راستا کسب کنی، ایران در مقایسه با قزاقستان، مغولستان، عربستان و سایر کشورهای منطقه در بخش اکتشاف در مرتبه‌ی پایین تری قرار دارد که برای این موضوع باید راه حل‌های مناسبی درنظر گرفته شود تا به سطح کشورهای منطقه نزدیک شویم. متأسفانه هنوز در بخش اکتشاف خیلی عقب هستیم و مشکل اساسی ما بر می‌گردد به راهبردهای اساسی سیاست داخلی و خارجی کشور که باعث شده ما در بخش‌های معدنی و اکتشافی عملکرد ضعیف تری داشته‌باشیم.
اکتشافات ذخایر و محدوده‌های اکتشافی از جمله عملیات تخصصی، بسیار پیچیده، متکی به تجربه بالا، دانش فنی، ریسک پذیری و علم روز است که در کشور ما برای بخش اکتشافات معدنی چالش‌های فراوانی وجود دارد. چالش‌های این بخش سبب شده عملکرد مناسبی را در این حوزه شاهد نباشیم، از جمله چالش‌هایی که می‌توان به آن اشاره کرد قوانین حاکم بر بخش اکتشافات معدنی است. زیرا عملیاتی که در این حوزه انجام می‌گیرد، بسیار پر ریسک و هزینه‌بر است. برای همین در تمام کشورهای معدنی تمهیداتی اندیشیده می‌شود تا انگیزه سرمایه‌گذاری در این بخش افزایش یابد، اما در ایران قوانین به‌شکلی است که سرمایه‌گذاری در بخش اکتشافات معدنی پرهزینه‌تر و سخت‌تر شده‌است.
چالش دیگری که وجود دارد این است که قوانین موجود برای معدن کاری و اکتشافات معدنی بسیار سخت‌گیرانه و غیرعلمی است. در واقع معدن کاری با منابع طبیعی در تضاد نیست و باعث تخریب طبیعت نمی‌شود، ولی متأسفانه برخی‌ها، معدن کاری را در تضاد با طبیعت می‌دانند به همین دلیل قوانین پیچیده‌ای در مسیر راه اکتشافات معدنی قرار می‌گیرد.
در ایران معادن زیادی در اقلیم‌ها و نواحی مختلفی وجود دارد که باید راهکارها و الگوهای مناسبی تنظیم شود تا معدن‌کاران در شرایط بهتری بتوانند کار کنند. یعنی تا حد امکان از ایجاد قوانین دست و پاگیر جلوگیری به عمل آید تا سرمایه‌گذاری در این بخش به انگیزه‌های بیشتری منجر شود. از مشکلات دیگر این است که به‌محض ورود تیم اکتشافی بخش خصوصی و حتی دولتی، به عناوین مختلف از کارشان ممانعت به عمل می‌آید، طوری که حتی در برخی موارد ارائه اسناد و قوانین هم کارساز نیست و معارضین محلی چالش‌های عمده‌ای را در این راستا ایجاد می‌کنند. همچنین شاهد هستیم که در بخش اکتشافات معدنی تعداد کارشناسان خبره و کاربرد بسیار کم است و بیشتر مدرک‌گرایی جایگزین شده‌است. درحالی‌که بخش معدن و به‌خصوص اکتشافات معدنی بیش از هر چیزی به متخصص و نیروهای با تجربه نیاز دارد. بنابراین باید تربیت کارشناسان با تجربه و باسواد در بخش معادن و اکتشافات معدنی افزایش پیدا کند تا برخی از مشکلات و کاستی‌های این بخش حل و فصل شود.
اقتصاد ملی: دوشنبه, ۱۸ دی ۱۴۰۲
کد خبر: 86074
